Çevirmenlik Mesleğinde İş Ahlakı

İş ahlakına uygun davranış yazılı ve sözlü çevirmenlik mesleğinin çok önemli bir kısmını oluşturur. Para her şey demek değildir ve sadece yasalara uymak her şeyin yolunda olduğu anlamına gelmez. Her şey madde ve ruh olarak iki kısımdan oluşur; çevirmenlik mesleğinin ruhu da iş ahlakıdır.

Farklı iş ahlakı kuralları oluşturulmuştur. Ana hatlarıyla şu prensiplerden bahsedilebilir:

  • Müşterilerinin mahremiyet ve gizliliklerine saygı duymak,
  • Gerçekten mevcut ya da algılanan çıkar çatışmalarını saklamamak,
  • Ehliyetini ya da akreditasyon seviyesini aşan işleri kabul etmemek,
  • Taraflar arasında doğru ve tarafsız bilgi akışı sağlamak,
  • Mesleki mesafeyi korumak ve kendini uygunsuz şekilde tanıtmaktan kaçınmak,
  • İçerden öğrenilen bilgilerin kişisel kazanç amacıyla yanlış kullanıma karşı önlem almak.

(NAATI Etik Bilgi Kitapçığından yararlanılmıştır)

NAATI/AUSIT İş Ahlakı Kuralları

Benim de içinde yer aldığım çevirmenlerin NAATI/Avustralya akreditasyonunu elde edebilmeleri için tercüme sınavının yanı sıra bir iş ahlakı sınavından da geçer puan almaları ve akreditasyonlarını yenileyebilmeleri için her 3 yılda bir iş ahlakı sahasında mesleki gelişim faaliyetlerine katılmaları gereklidir. Dolayısıyla, NAATI (Avustralya Ulusal Yazılı ve Sözlü Çevirmenlik Akreditasyon Kurumu) tarafından da kabul edilen AUSIT (Avustralya Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Enstitüsü) İş Ahlakı Kurallarına aşinayım ve bunları kabul ediyorum. Aşağıda bu kuralların bir özetini bulabilirsiniz:

  1. Profesyonel davranış: Yazılı ve sözlü çevirmenler her zaman yazılı ve sözlü çevirmenlerin ulusal (Avustralya) mesleki birliği olan AUSIT’in amaçları doğrultusunda davranış ve edep kurallarına uygun hareket eder.
  2. Gizlilik: Yazılı ve sözlü çevirmenler gizliliği korur ve işlerini yürütürken edindikleri bilgileri ifşa etmez.
  3. Ehliyet: Yazılı ve sözlü çevirmenler yalnızca eğitim ve yeterlilik kazanma yoluyla elde ettikleri mesleki yetkinlikleri kapsamındaki dillerde ehil oldukları işleri kabul eder.
  4. Tarafsızlık: Yazılı ve sözlü çevirmenler tüm mesleki ilişkilerinde tarafsızlıklarını korur. Sözlü çevirmenler (tercümanlar) konuşmaları karşılıklı tercüme edilen kişiler arasındaki iletişimde herhangi bir tarafa eğilim göstermez. Yazılı çevirmenler (mütercimler) tercüme sırasında ne kaynak metnin yazarına ne de hedef kitleye eğilim gösterir.
  5. Doğruluk: Yazılı ve sözlü çevirmenler metin ve mesajlara her zaman sadık kalmaya çalışırken ellerinden gelen en iyi mesleki yargılarını kullanır.
  6. Rollerin sınırlarının belirliliği: Yazılı ve sözlü çevirmenler mesaj aktarımı yoluyla iletişimi kolaylaştırma görevleriyle yaptıkları iş kapsamındaki diğer taraflarca üstlenilebilen her türlü görev arasındaki sınırları açıkça ayırırlar.
  7. Mesleki ilişkilerin korunması: Yazılı ve sözlü çevirmenler çalışan, serbest meslek erbabı ya da tercüme bürolarına hizmet sunan sıfatlarıyla yaptıkları işlerin kalitesinden sorumludur. Görevlerini yerine getirirken fiziksel imkanlar, uygun bilgilendirme, açık ve net ücret ve spesifik kurumsal şartlarda gerektiğinde açık ve net davranış protokolleri dahil olmak üzere tatmin edici çalışma koşullarını sağlamak için çaba gösterir. Ellerindeki işi tamamlamak için kendilerini yeterli sürenin verilmesini sağlar, hizmet sundukları kişilerle karşılıklı saygıya dayanan bir iş ilişkisi oluşturur ve onları yazılı ya da sözlü tercüman rolüne aşinalık kazanmaya teşvik eder.
  8. Mesleki gelişim: Yazılı ve sözlü çevirmenler mesleki bilgi ve becerilerini sürekli geliştirir.
  9. Mesleki dayanışma: Yazılı ve sözlü çevirmenler meslektaşlarına saygı duyup onları destekler ve yazılı ve sözlü çevirmenlik mesleğinin itibarını ve güvenilirliğini korur.

(AUSIT (Avustralya Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Enstitüsü) İş Ahlakı Kurallarından tercüme edilmiştir)

2016 yılında NAATI tarafından İnternet üzerinden verilen “İş Ahlakına Uygun Davranma (İngilizce)” kursunu başarıyla tamamladım.

Uymaya Çalıştığım Kişisel İş Ahlakı Prensipleri

Ayrıca, yaptığım çevirilerde:

  • Müşterilerimin gizlilikle ilgili taleplerine riayet ediyorum ve iş tamamlandığında arzu ederlerse ilgili belgeleri siliyorum,
  • Teslim tarihi, uzmanlık alanı, kişisel olarak çalışmayı arzu etmediğim sahalar (kumar vb.) gibi cihetlerden uygun olmayan işleri kabul etmiyorum.
  • İş bana doğrudan müşteriden değil, bir aracı vasıtasıyla ulaşmışsa karşıdan talep gelmedikçe müşteri ile bağlantıya geçmiyorum.
  • Gizlilik Sözleşmesi imzalanmışsa bunun hükümlerine riayet ediyorum.
  • Kendim tamamlamak üzere aldığım işi başka birisine yaptırmıyorum.
  • Müşterim bu şekilde talep ederse Google Translate gibi makine çevirileri kullanmıyorum.
  • Metinde geçmeyen ifadeleri eklemiyor, mevcut ifadeleri bilerek atlamıyorum. Özellikle onaylı çevirilerde müşterinin aksi yönde isteği olsa bile bu hassasiyete dikkat ediyorum.
  • Özellikle Büyükelçilik ve Konsolosluklara yönelik yaptığım onaylı çevirilerde müşterilerin çeviri dışında danışma amacıyla sorduğu soruları çevirmen sıfatıyla cevaplamıyorum ve vize danışmanı sıfatım olmadığını belirtiyorum.
  • Başkası tarafından yapılmış bir tercümeyi kontrol ederken asıl çevirmenin çevirisinde doğrudan değişiklik yapmak yerine mevcut metine dokunmadan değişiklik önerilerini ayrıca belirtmeye çalışıyor ve son düzeltmeyi asıl çevirmene bırakıyorum (mümkün olduğunca ve işin mahiyeti elverdiği ölçüde).
  • Noter, NAATI vb. mühürlerimi ve şahsıma tanınan diğer onaylama ve mühürleme yetkilerimi asla başkalarıyla paylaşmıyorum.
  • Bilgisayarımda lisansız hiçbir yazılım/ürün kullanmıyorum (Windows 10, SDL Trados 2022, MS Office 365, Avast Ücretli Sürüm, ABBYY FineReader 14 dahil).