Posts

Bitişik mi Ayrı mı Yazılacağı Karıştırılan İfadeler

Türkçe’de bazı ifadelerin yazımı konusunda yardımcı olmak için aşağıdaki tabloyu hazırladım. İlk sütunda bitişik mi ayrı mı yazılacağı konusunda fikir birliği sağlanamamış ifadeler listelenmiştir.

Bu konuda Wikipedia’nın şu sayfasından yararlandım ve daha ayrıntılı bilgi yine bahsi geçen tabloda bulunabilir.

Bitişik Ayrı
anadil * ana dil hiçbir herhangi bir
altyazı * alt yazı birkaç her bir
önsöz * ön söz birçok her şey
önyargı * ön yargı birebir her gün
Ortaçağ - Orta Çağ birbiri bir gün
Ortadoğu * Orta Doğu herkes hiçbir şey
illaki pek çok
oysaki ara sıra
art arda
bir arada
hoş geldin
yanı sıra
yan yana
hiç kimse
bir şey
iç içe
söz gelimi
peşi sıra

 

Türkçe’de Tek Kelimeyle ya da Her Zaman Aynı Kelimeyle Karşılanamayan İngilizce Kelimeler

İngilizce’de bazı kelimelerin arkasında yatan zihinsel mananın Türkçe’de yerleşmiş tam karşılığı olmaması, bağlam yapısına dair iki dil arasında farklılık ya da başka sebeplerden dolayı bazı İngilizce kelimelerin Türkçe’de tek kelimeyle ya da farklı metinlerde tutarlı olarak aynı kelimeyle ifade edilmesinde bazen zorluklar yaşanır. Aynı durum elbette Türkçe’den İngilizce’ye tercümelerde de yaşanabilir. Aşağıdaki tabloda bazı örnekler verilmiştir.

İngilizce tanımı Türkçe tanımı Türkçe'de kullanılan kelimeler Bu manayı karşılamak için türetilmiş kelime Yeni anlam yüklenmiş mevcut kelime
handle to pick up, touch, lift, hold or move (with the hands) bir cismi (elle) seçerek almak, tutmak, kaldırmak, taşımak veya ona dokunmak tutmak * taşımak ve kaldırmak * (hakkında) işlem yapmak elleçlemek -
available present and ready for use * at hand * accessible * capable of being gotten * obtainable mevcut ve kullanıma hazır * el altında * erişilebilir * müsait * kullanılabilir elverişli * kullanılabilir * müsait * mevcut * kullanıma sunulmuş - -
across on * at * from the other side of * so as to cross * through * from one side of to the other * into contact with üzerinde(n) * üstünde(n) * boylu boyunca * çaprazlamasına üzerinde(n) * üstünde(n) * boylu boyunca * çaprazlamasına * boylamasına - -

Sonuç

Bu kelimelerin tercümesinin kısa tutulabilmesi için:

  • yeni kelimeler türetilebilir,
  • eskiden beri kullanılagelen kelimelere yeni anlamlar yüklenebilir ve/veya
  • bağlam göz önünde bulundurularak en uygun tercüme yapılır.

 

İngilizce ‘inverter’ kelimesinin Türkçe’deki karşılığıyla ilgili belirsizlik

İngilizce’deki inverter (power inverter) kelimesi doğru akımı alternatif akıma çeviren cihaz ya da elektriksel devreyi ifade eder. Maalesef diğer birçok teknik terimde olduğu gibi Türkçe karşılığı tam oturmamıştır. Değişik kaynaklarda kullanılan karşılıkları aşağıda görebilirsiniz.

TDK Google sıklığı Wikipedia Tureng sözlük Vikisözlük Zargan
İnverter - 85M invertör'e yönlendiriliyor redresör * evireç * evirici * inverter * enversör * evirgeç * dönüştürücü - DC'yi AC'ye çeviren cihaz * çevireç
İnvertör - 640K DC'yi AC'ye çevirir çevirici * evirici - invertor * inverter
Çevirgeç anahtar 7,8K - converter * transducer cyclotron commutator * turnstile
Evirici - 418K DC'yi AC'ye çevirir * İnvertör maddesiyle birleştirilmesi öneriliyor inverter * invertör - -
Evireç - 2,4K - inverter DC'yi AC'ye ya da AC'yi DC'ye çevirir * enversör -
Evirgeç - 3,7K - inverter Saç üzerinde pişirilen yufka ekmekleri çevirmeye yarayan uzun, yassı tahta araç, pişirgeç -
Enversör - 27K - inverter - -
Redresör doğrultmaç 176K Doğrultucu * AC'yi DC'ye çevirir inverter * redressor * rectifier doğrultmaç * doğrultucu converter * inverter * rectifier * invertor
Çevireç - 3,4K - converter * convertor DC'yi AC'ye ya da AC'yi DC'ye çevirir * konvertisör convertor

Bulgular

  1. DC akımı AC akıma çeviren doğrultucu (veya redresör/doğrultmaç) (İng. rectifier) ile karıştırılması bariz bir hatadır.
  2. Evireç, enversör, çevireç ve çevirgeç kelimelerinin oturmuş karşılıkları ve kullanımları yoktur, kullanılmamaları daha uygundur.
  3. ‘İnverter’ kelimesi doğru bir karşılık olmakla beraber ‘invertör’ Türkçe ağız yapısına ve daha önce Türkçe’ya aktarılmış yabancı kelimelerde (redresör, kompaktör, kompresör vb.) uygulanan yöntem açısından daha uygundur/tutarlıdır.
  4. Evirici bu anlamda kullanılmaktadır, ama kullanımı henüz invertör kadar yaygınlaşmamıştır.
  5. Evirgeç saç üzerinde pişirilen yufka ekmekleri çevirmeye yarayan uzun, yassı tahta araç, pişirgeç anlamında yöresel bir kelimedir.
  6. Wikipedia sınıfı geçmiş, Türk Dil Kurumu ise bu kelimede yine sınıfta kalmıştır.
  7. Google’de Türkçe ‘inverter’ kelimesinin sıklığının bu kadar yüksek çıkmasının sebebi hesaba İngilizce ‘inverter’ kelimenin de dahil olmasıdır.

Sonuç

AC akımı DC akıma çeviren cihaz için kullanılan İngilizce ‘inverter’ kelimesi için Türkçe’de en uygun karşılık şu an için ‘invertör’ kelimesidir. ‘Evirici’ kullanımı da uygundur.

Selection of Terminology in Translation of Religious Text into Turkish

A translator should be careful in selecting terminology to be used in religious texts in Turkish. If obsolote words and expressions are used, the new generation will experience difficulty in understanding. On the other hand, contemporary Turkish cannot accurately reflect the meaning embedded in religious texts. The solution is that: the translator should have a good command of both ‘old’ and ‘new’ terminology and be capable of selecting the correct wording according the target audience and – if applicable – purpose of the client.